 |
Słowenia. Kraj wielkości jednego z polskich województw, zamieszkiwany przez nieco ponad 2 miliony ludzi. Od 2016 roku, kiedy pojechaliśmy tam po raz pierwszy, poczuliśmy że to nasz drugi dom. Nigdzie nie czujemy się tak dobrze, jak w Słowenii, dlatego odwiedzamy ją regularnie co kilka miesięcy. Od 2020 roku widzimy w Polsce rosnące zainteresowanie Słowenią, przenoszące się na wzrost polskich turystów w tym kraju. Bazując na naszym kilkuletnim doświadczeniu oraz znajomości słoweńskiego świata piwa rzemieślniczego, chcemy zaprezentować Wam nasz piwny przewodnik po najbardziej zielonym kraju Europy. Opisujemy co na co dzień piją Słoweńcy, gdzie szukać piw rzemieślniczych, jakie miejsca odwiedzić i po które z browarów szczególnie warto sięgnąć. Zainteresowani?
Dwie duże marki w ramach jednego koncernu
Tak jak w Polsce możemy spotkać mnogość koncernowych marek piwa, spośród których największą konkurencję prowadzą między sobą Tyskie i Żywiec, tak w Słowenii dwiema najpopularniejszymi markami konkurującymi ze sobą są Laško i Union. Z ich konkurencją jest jednak jeden szkopuł. Od 2016 roku obie marki mają wspólnego właściciela, którym jest grupa Heineken. I o ile wcześniej faktycznie Słoweńcy dzielili się na tych, których można było zobaczyć z czerwoną etykietą Uniona lub zieloną Laško w ręku, tak obecnie nie ma to większego znaczenia. Wśród niektórych Słoweńców sentymenty wciąż są żywe i w rozmowie deklarują, że tak jak wcześniej sięgają tylko po jedną markę piwa. Union warzony jest w browarze zlokalizowanym w Ljubljanie, a Laško z kolei w browarze w miejscowości o tej samej nazwie. Browar Union oferuje zainteresowanym możliwość zwiedzania, a także posiada swój pub - Pivnicę Union, w której serwowane są piwa z jego portfolio. W przypadku browaru Laško trzeba się ograniczyć do zobaczenia browaru z zewnątrz i ewentualnego zwiedzania miejscowości, w której jest położony. Union i Laško to dwie najpopularniejsze “codzienne” marki piw wybierane przez Słoweńców.
 |
Słoweńska stolica chmielu
Žalec, położony w pobliżu Celje w centralno-wschodniej części kraju, otoczony licznymi polami chmielowymi, jest uznawany za słoweńską stolicę chmielu. Tutaj co roku odbywają się chmielowe dożynki, działa Muzeum Chmielarstwa, a od 2016 roku miejscowość rozsławiła pierwsza w Europie piwna fontanna. W Žalecu wszystko kręci się wokół chmielu - w lokalnej informacji turystycznej można znaleźć różnorodne pamiątki ozdobione motywem chmielu, a nawet czekoladę z chmielem! Próbowaliśmy i uważamy, że warto po nią sięgnąć. Po dłuższej chwili do smaku czekolady dołącza charakterystyczny trawiasto-zalegający posmak chmielu.
Najciekawszym punktem przyciągającym do Žalecu jest piwna fontanna zlokalizowana w miejskim parku, gdzie na świeżym powietrzu można spróbować kilku rodzajów słoweńskiego piwa. Na sześciu kranach dostępne są piwa z lokalnych browarów rzemieślniczych, takich jak Pivovarna Lobik czy Pivovarna Kralj. Jak to działa? W punkcie obsługi za 10 euro kupuje się 100 ml kufelek z mikrochipem, który po ustawieniu w jednej z kolumn fontanny uaktywnia nalewanie się próbki. W ramach kwoty mamy do dyspozycji 6 próbek po 100 ml, ale na tym nasza degustacja nie musi się kończyć. Mikrochip zatopiony w szkle może być “doładowany”, w zależności od tego ilu jeszcze próbek chcemy spróbować. Piwa w kolumnach zmieniają się co jakiś czas i zawsze możemy liczyć na różnorodność stylów.
Po celebracji przy piwnej fontannie można pieszo przejść się do pobliskiego Muzeum Chmielarstwa, opowiadającego historię upraw chmielu oraz piwowarstwa w Słowenii. Warto również zobaczyć pola chmielowe, do których jest dość swobodny dostęp, a jest ich tu naprawdę sporo. W pobliżu Žalecu działa jeden ze słoweńskich browarów rzemieślniczych - Green Gold Brewing, którego nazwa wywodzi się od częstego określenia używanego w Słowenii wobec chmielu - zielone złoto.
 |
 |
 |
 |
 |
Dostępność piw rzemieślniczych
Słoweńskie piwa rzemieślnicze można znaleźć w większości restauracji, pubów, multitapów oraz sieci handlowych. Większość słoweńskich browarów prowadzi dystrybucję w całym kraju, a jedynie browary restauracyjne ograniczają się do sprzedaży lokalnej. Najlepszą dostępność oferuje sieć Mercator, w której na półkach znajdziecie piwa z browarów Green Gold, Mali Grad, Maister, Pelicon, Tektonik, Loo-Blah-Nah, Reservoir Dogs czy Bevog. Niezależnie od wielkości sklepu, w każdym na półce dostępny jest chociaż jeden z wymienionych browarów. Z powodzeniem piw rzemieślniczych można też szukać w sieci Lidl, gdzie często pojawiają się butelki i puszki z browarów Bevog, Tektonik i Loo-Blah-Nah, czy sieci Spar, oferującej piwa z browarów Green Gold, Maister lub Mali Grad. Piwa z większości słoweńskich browarów wpisane są na stałe w karty menu mniejszych i większych restauracji w Ljubljanie, Mariborze, a także w mniejszych miejscowościach, takich jak Kranj, Skofja Loka, Kobarid, nadmorskim Koprze czy Piranie. Co ciekawe, słoweńskie prawo pozwala na legalną sprzedaż piw domowych (po odpowiedniej rejestracji browaru), dlatego nie powinny dziwić szyldy w małych miejscowościach lub wsiach informujące o działaniu browaru, w którym za nic nie zobaczycie warzelni czy tanków leżakowych.
 |
Niektóre browary posiadają własne multitapy serwujące ich piwa - między innymi Tektonik i Loo-Blah-Nah w Ljubljanie. Część browarów prowadzi własne sklepy przybrowarne, w których dostępne są nowości i piwa ze stałej oferty. Takie rozwiązanie stosuje między innymi Pelicon. Podobnie jak w Polsce działają również sklepy specjalistyczne, a ich największe zagęszczenie występuje w Ljubljanie. Nieco na obrzeżach centrum działa Pivoljub - pierwszy słoweński sklep specjalistyczny, który wprowadził do Słowenii piwa z Wielkiej Brytanii, Niemiec czy Danii. W centrum do niedawna działała Pivoteka Za popen’t skryta w jednej z bram kamienic przy Starym Targu. Obecnie najlepiej zaopatrzonym sklepem jest San Francisko, który pojawił się w miejsce dotychczasowego Ze v redu Primoz. Oba miejsca to inicjatywy Damira - organizatora Ljubljana Kraft Beer Week, właściciela pivnicy Lajbah i importera estońskiego browaru Pohjala.
 |
Browary rzemieślnicze
Środowisko piwa rzemieślniczego w Słowenii, podobnie jak w Polsce, wywodzi się od piwowarstwa domowego i niemal wszystkie obecnie działające browary zaczynały swoją ścieżkę od domowych warek. Co ciekawe, przy decyzjach o rozpoczęciu działalności, większość browarów postawiła na zakup własnej warzelni i budowę własnego miejsca. Ze względu na dotychczasowe istnienie jedynie dwóch dużych marek piwa, nie istniały browary, w których można było zlecić warzenie kontraktowo. Dopiero od niedawna na słoweńskim rynku zaczęły pojawiać się pierwsze browary działające w formule kontraktowej.
Reservoir Dogs
Industrijska Cesta 1H, 5000 Nova Gorica
https://reservoir-dogs.beer/
Najwyżej oceniany słoweński browar rzemieślniczy według portalu RateBeer, notujący również wysokie oceny za różnorodne wysoko ekstraktywne piwa, w tym leżakowane w beczkach. Działający od 2015 roku, zlokalizowany w Novej Goricy - posiada na miejscu taproom i umożliwia zobaczenie hali produkcyjnej. Początkowo Reservoir Dogs jedynie butelkował swoje piwa w pojemności 330 ml, ale od kilku lat dostępne są również puszki 500 ml.
Najpopularniejsze piwa ze stałej oferty: Lone Wolf (Styrian Wolf Single Hop IPA), Incubo (Saison), Sucubo (IPA), seria Apocalypto - Warrior (Pale Ale), Grim Reaper (IPA), Conqueror (Session IPA), Starvation (Black IPA).
 |
Pelicon
Prekomorske 61, 5270 Ajdovščina
https://www.pelicon.beer/
Browar z miejscowości Ajdovščina, od której wzięła się nazwa jednego z ich piw - Out of China. Działający od 2013 roku, tworzony przez Mateja i Anitę i skupiający się głównie na jasnych, lekkich piwach - Pale Ale, IPA czy American Wheat. Na miejscu dostępny jest sklep firmowy, w którym można zaopatrzyć się w piwa, szkło czy różnorodne gadżety. Od kilku lat we współpracy z lokalną destylarnią ginu produkuje również Hoppy Tonic z dodatkiem chmielu, a także Hoppy Collins - chmielową lemoniadę i Hoppy Colę. Piwa z Pelicona najłatwiej znaleźć na półce szukając minimalistycznych biało-czarnych etykiet. I pamiętajcie - czytając nazwę, wymawiajcie ją tak jak przy brzmi po polsku - Pelicon, nie Pelikon (z angielskim akcentem).
Najpopularniejsze piwa ze stałej oferty: Yes Boss! (Pale Ale), 3rd Pill (IPA), Out of China (Hoppy Red Ale), Quantum (Imperial IPA), Black Aurora (Black Ale).
 |
Tektonik
Likozarjeva ulica 1, 1000 Ljubljana
https://tektonik.beer/
Jeden z dwóch browarów zlokalizowanych w stolicy Słowenii. Posiada swój taproom, w którym serwowane są piwa z jego portfolio. Możliwe jest również zwiedzanie browaru, po uprzedniej rezerwacji na stronie internetowej. To browar najczęściej pojawiający się w większości sieci handlowych, takich jak Lidl czy Spar.
Najpopularniejsze piwa ze stałej oferty: Cehur (Cesky Lezak), Normal (Pale Ale), Mitzi (Session IPA), Murky (Hazy IPA).
Loo-Blah-Nah
Cesta 24. junija 25, 1000 Ljubljana
https://looblahnah.com/
Drugi browar rzemieślniczy zlokalizowany w Ljubljanie, którego etykiety rozpoznawalne są dzięki charakterystycznemu wizerunkowi smoka, będącego symbolem stolicy Słowenii. W Ljubljanie znajduje się również taproom, a po uprzednim umówieniu się możliwe jest zwiedzanie browaru.. Jeden z najpopularniejszych browarów dostępnych w różnorodnych sklepach z pamiątkami, oferujący również piwną czekoladę oraz cydr.
Najpopularniejsze piwa ze stałej oferty: Pale Ale, English Ale, IPA, Gold Ale.
 |
Maister
Usnjarska cesta 9, 1241 Kamnik
https://maisterbrewery.com/
Browar nawiązujący swoją nazwą do generała Rudolfa Maistra, jednego z bohaterów narodowych Słowenii. Zlokalizowany w Kamniku - miejscu narodzin generała, gdzie działa również taproom browaru.
Najpopularniejsze piwa ze stałej oferty: Vega (Pale Ale), Gallus (Pils), Rusjan (Session IPA), General Maister (IPA).
Mali Grad
Kamniška Cesta 19, 1241 Kamnik
https://pivovarna-maligrad.si/
Drugi z browarów działających w miejscowości Kamnik, charakteryzujący się syrenką w logo. Podobnie jak większość słoweńskich browarów rzemieślniczych prowadzi swój taproom, gdzie można spróbować piw z oferty browaru.
Najpopularniejsze piwa ze stałej oferty: Pale Ale, IPA, Black Magic Woman (Black IPA).
 |
 |
Barut Brewing and Blending
Fužine 88, 1241 Kamnik
https://www.barutbrew.com/
Słoweński koncept browaru tworzącego dzikie piwa. Zlokalizowany w Kamniku, posiadający jedynie tanki fermentacyjno-leżakowe, bazujący na brzeczce warzonej w jednym z ljubljańskich browarów. Dostępny w większości w słoweńskich multitapach oraz butelkach. Na miejscu niestety nie ma możliwości zobaczenia browaru.
Najpopularniejsze piwa ze stałej oferty: Summer Snow (Brett Berliner Weisse), Roadside Picnic (Wild Paleale), Space Goat (Brett IPA), Sour Red (Sour Red Ale).
Vizir
Lokve 10b, 8340 Črnomelj
https://vizir.si/en/
Pierwszy słoweński browar rzemieślniczy z miejscowości Črnomelj, wywodzący się z produkcji rolnej. Przed długi czas był jedynym browarem działającym w kraju, oferującym coś innego niż klasyczny jasny lager. Historia powstania browaru wiąże się z dotacjami i regulacjami, jakie słoweński rząd wprowadził dla rozwoju piwowarstwa, umożliwiając podmiotom rolnym warzyć i sprzedawać piwo. Browar ma w Słowenii swoich wielbicieli, choć przez długi czas większość osób zwracała uwagę na niską jakość piw.
Najpopularniejsze piwa ze stałej oferty: Fun Time (Lager), Grino (IPA), Mr Pride (Pale Ale), Calvados (Session IPA)
Lobik
Tovarniška cesta 51, 2342 Ruše
https://lobikbrewery.com/
Browar rzemieślniczy z Mariboru, jako pierwszy w Słowenii oferujący swoje piwa w puszkach 330 ml. Działający w strefie przemysłowej na obrzeżach miasta, nie posiada własnego taproomu. Swoją nazwą odwołuje się do słoweńskiego słowa oznaczającego karpia, który często pojawia się na etykietach piw. Dostępny w większości multitapów i sklepów.
Najpopularniejsze piwa ze stałej oferty: Svarun (English Ale), Champion (Session IPA), Hop Hazard (New England Pale Ale), Fructocalypse Now (APA).
Green Gold
Spodnje Grušovlje 2, 3311 Šempeter v Savinjski dolini
https://www.greengoldbrewing.com/
Browar rzemieślniczy z okolic Žaleca - słoweńskiej stolicy chmielu. Charakteryzujący się komiksowym stylem etykiet, oferujący różnorodne style w puszkach 330 ml i 500 ml.
Najpopularniejsze piwa ze stałej oferty: Rocket Queen (IPA), Povodni Moz (West Coast IPA), Hop Dealer (Session NEIPA), Hop Princess (Hoppy Lager).
Castra
Ob Hublju 5, 5270 Ajdovščina
https://www.castra.beer/
Browar z doliny Vipavy, działający w miejscowości Ajdovščina i odwołujący się stylistyką etykiet do czasów panowania Rzymian na tamtejszych terenach.
Najpopularniejsze piwa ze stałej oferty: Dark (Dark Lager), Galla (Blond Ale), Roman (IPA), Vendor (Witbier).
 |
Carniola
Moste 117, 4274 Žirovnica
https://www.facebook.com/carniolabrewery/
Zlokalizowany w północnej części Słowenii w miejscowości Žirovnica. Łączy w jednym miejscu produkcję oraz taproom z widokiem na szczyty Alp Julijskich i Alp Kamnickich. Od niedawna posiada swój mobilny taproom BeerVan, którym obsługuje różnorodne festiwale piwa.
Najpopularniejsze piwa ze stałej oferty: Winter Giant (Winter Ale), ESB (Extra Special Bitter), Red District (Red Ale), Canis Lupulus (IPA).
 |
 |
Lintvern
Jereka 28, 4264 Bohinjska Bistrica
https://www.lintvern.si/
Działający w Bohinjskiej Bistricy browar rzemieślniczy, którego etykiety odwołują się do stworzeń z lokalnych legend, żyjących w okolicach jeziora Bohinj. Dostępny regionalnie w sklepach w okolicy Bled i Bohinj.
Najpopularniejsze piwa ze stałej oferty: Jezernik (Pale Ale), Lintvern (Black IPA), Bohinjski Catez (Sweet Stout), Polesnjak (IPA).
22brewing
Kocjančiči 22, 6276 Pobegi
https://www.22brewing.com/
22brewing to browar zlokalizowany w zachodniej, nadmorskiej części kraju, zajmujący się głównie produkcją piw dzikich, bazujących na fermentacji spontanicznej. Głównym dodatkiem są lokalne winogrona, a piwa często są leżakowane w beczkach po lokalnych winach.
Najpopularniejsze piwa ze stałej oferty: Karega, Karatel.
Stazione Parenzana
Seča 81, 6320 Portorož
https://www.stazione-parenzana.com/
Stazione Parenzana to browar restauracyjny z Portoroža, położony przy głównej drodze łączącej słoweńskie wybrzeże. Na miejscu dostępnych jest kilka typów lagerów - jasny, ciemny i czerwony, a także Pale Ale czy Stout. Dodatkowo można tutaj porządnie nasycić swój głód, dzięki dobrze prosperującej kuchni. To miejsce z bardziej turystycznym, niż lokalnym klimatem, ale będąc w okolicy warto zajrzeć choć na chwilę.
 |
Reset
Prečna pot 3, 8250 Brežice
https://reset-brewery.com/
Browar działający pierwotnie pod nazwą Ressel, od 2020 roku pod zmienioną nazwą Reset. Posiada własny taproom oraz umożliwia zwiedzanie hali produkcyjnej. Pod względem technicznym i marketingowym, najbardziej zainwestowany browar w całym kraju.
Najpopularniejsze piwa ze stałej oferty: Misty (Hazy IPA), Lagerish (Cream Ale), Pejl Ejl (Pale Ale), Froggy (American IPA).
Bevog
Gewerbepark B9, Bad Radkersburg, 8490 Austria
https://bevog.com/
Browar, co do którego wciąż toczą się dyskusje czy jest bardziej słoweński czy austriacki. Oczywiście Słoweńcy traktują go w stu procentach jako swój. Swego czasu dużą popularnością w mediach cieszyła się historia założenia browaru. Ze względu na przeciągające się formalności po stronie słoweńskiej administracji, twórcy postanowili zmienić pierwotną lokalizację browaru i wybrali miejscowość w Austrii, tuż przy słoweńskiej granicy, gdzie sprawy formalne zostały zakończone bez jakichkolwiek problemów. Co ciekawe - załogę browaru stanowią pracownicy z obu krajów - Austrii i Słowenii. Pod względem dostępności jest to najbardziej rozwinięty browar, którego piwa spotkać można niemal wszędzie - w sklepach specjalistycznych, multitapach, restauracjach czy marketach. Na miejscu dostępny jest taproom oraz sklep browaru, a także możliwe jest zwiedzanie hali produkcyjnej. Bevog do 2020 roku organizował na swoim terenie Who Cares for Beer Festival.
Najpopularniejsze piwa ze stałej oferty: Tak (Pale Ale), Kramah (IPA), Ond (Smoked Porter), Deetz (Golden Ale).
 |
 |
Spośród pozostałych słoweńskich browarów rzemieślniczych warto również zwrócić uwagę na marki Hopsbrew, Crazy Duck, Clef, Omnivar, Thirsty River, FEO czy HumanFish.
 |
Multitapy
Słowenia to kraj, w którym głównymi ośrodkami skupiającymi znaczące liczby mieszkańców i turystów są dwa miasta - Ljubljana i Maribor. Z tego względu multitapy nie są tu zbyt popularne, na co wpływ mają między innymi szeroka dostępność piw rzemieślniczych w gastronomii oraz posiadanie przez browary własnych taproomów zlokalizowanych przy miejscach produkcji. Najwięcej multitapów podobnych do tych spotykanych w Polsce czy innych krajach Europy, znajduje się w stolicy - Ljubljanie.
Sir Williams Pub
Tavčarjeva ulica 8a, 1101 Ljubljana
Najdłużej działający słoweński multitap. Urządzony w stylu angielskiego pubu, oferuje piwa ze słoweńskich browarów rzemieślniczych, a także importowane z krajów Europy Zachodniej, w tym brytyjskie klasyki. To tutaj swoje debiuty miały słoweńskie browary takie jak Pelicon czy Reservoir Dogs.
Pivnica Lajbah
Grudnovo nabrežje 15, 1000 Ljubljana
Działający nad rzeką Ljubljanicą multitap stworzony przez Damira - jedną z czołowych postaci słoweńskiego piwa rzemieślniczego. Na 22 kranach dostępne są piwa z różnorodnych słoweńskich i zagranicznych browarów. Działa tutaj również kuchnia, a wieczorami lokal wypełniany jest niemal do granic możliwości.
 |
San Francisko
Poljanska cesta 22c, 1000 Ljubljana
Nowy multitap łączący funkcję pubu i sklepu specjalistycznego. Stworzony przez Damira, po zamknięciu Ze v redu Primoz.
Rafinerija Cukrarna
Poljanski nasip 40, 1000 Ljubljana
Zlokalizowany w zrewitalizowanym budynku dawnej cukrowni koncept klubokawiarni oferujący przegląd słoweńskich piw i kawę speciality. Przy okazji wizyty w Rafineriji można obejrzeć wystawy prezentowane w Cukrarnie, która jest galerią słoweńskiej sztuki współczesnej.
Loo-Blah-Nah Taproom
C. 24. Junija 25, 1000 Ljubljana
Tektonik Taproom
Likozarjeva ulica 1, 1000 Ljubljana
Tankr - mobilny multitap
Tankr to pierwszy w Słowenii mobilny multitap, bazujący na jugosławiańskim vanie IMV 1600, działający od 2016 roku. W jednej ze ścian samochodu zamontowanych jest sześć kranów, z których na różnorodnych wydarzeniach polewane są piwa rzemieślnicze ze słoweńskich browarów. Tankr jest częstym gościem mniejszych i większych festiwali, a w większości spotkać go można zaparkowanego przy jednym z ljubljańskich sklepów z piwem rzemieślniczym. Od niedawna swojego beer-vana posiada również browar Carniola z Žirovnicy.
 |
 |
Festiwale
W Słowenii często organizowane są małe, lokalne festiwale piwa, na których pojawiają się dwa lub trzy browary z danej okolicy. Jest jednak kilka wydarzeń organizowanych cyklicznie, w których biorą udział niemal wszystkie liczące się na rynku browary. Jednym z nich jest Pivo & Burger Fest w Ljubljanie, podczas którego łączone są światy rzemieślniczej kuchni i piwa. Wydarzenie organizowane jest mniej więcej dwa razy w roku, a o konkretnych terminach organizatorzy informują z wyprzedzeniem na mediach społecznościowych. Podobną inicjatywą jest Odprta kuhna, w ramach której w Ljubljanie wystawiają się różnorodni producenci żywności - browary, restauracje i i różnego rodzaju gastronomiczne pop-upy. Wydarzenie organizowane jest nieregularnie i zdarza się, że w przypadku złych warunków atmosferycznych jest odwoływane.
Jeszcze jednym festiwalem organizowanym w stolicy Ljubljany od 2022 roku jest Ljubljana Kraft Beer Week, którego pierwsza edycja w 2020 roku nie odbyła się przez sytuację pandemiczną. Do skutku doszła dopiero w czerwcu 2022 roku, a od 2023 roku festiwal ma odbywać się już regularnie w marcu. W ramach Ljubljana Kraft Beer Week w stolicy Słowenii mają miejsce kranoprzejęcia, kooperacyjne warzenia w słoweńskich browarach, a finałem jest wydarzenie w Festivalna dvorana Ljubljana podobne do polskich festiwali Beer Geek Madness czy One More Beer Festival. W ramach biletu otrzymuje się szkło oraz pakiet startowy żetonów, a próbki piw polewane są za odpowiednie ilości takowych.
 |
 |
Pivovarna Pelicon z Ajdovščiny rokrocznie organizuje we wrześniu festiwal Pivomanija, w ramach którego na kranach pojawiają się gościnnie piwa z zaprzyjaźnionych browarów, a całość odbywa się w formie plenerowej pod dużym namiotem. Tutaj za każdą z próbek piwa płaci się osobno.
 |
Pierwszy weekend czerwca warto zarezerwować w kalendarzu dla festiwalu w Radovljicy. To mała miejscowość w północnej, górskiej części kraju, w której w miejski parku każdy z zaproszonych browarów wystawia swoje stoisko, a całości towarzyszą koncerty i piknikowa atmosfera. Jeśli chce się poznać przekrój słoweńskich browarów rzemieślniczych, to ten festiwal jest do tego najlepszą okazją.
 |
 |
 |